Optionele schrijfregels bij Uitspraak en Uiting Kind
In het vorige hoofdstuk zijn de verplichte schrijfregels beschreven. Er zijn ook optionele schrijfregels die je kan gebruiken omdat ze handig zijn voor je eigen overzicht. Deze zijn niet verplicht om een juiste analyse te krijgen. Hieronder een weergave van de optionele schrijfregels.
Schwa klank met een @
Een schwa kan je schrijven met het teken '@' bij een stomme 'e' in de kolommen Uitspraak en Uiting Kind. Als je dit teken invoert, genereert de KAT een overzicht van de woorden waarin het kind een @ heeft gezegd. Verder zal het gebruik van een schwa teken geen invloed hebben op de rest van de analyse omdat het een klinker is.
| Doelwoord | Uitspraak | Uiting |
|---|---|---|
| Kudde | kud@ | kud@ |
| Gieter | giet@r | giet@t |
Distorsie weergeven met een *
Een distorsie is een niet volledig correcte of vervormde productie van de doelklank. In de KAT kan deze genoteerd worden in kolom Uiting Kind met het volgende teken: '*'. Bijvoorbeeld, kig*je (kind wil zeggen, visje). De 'g' wordt palataal gemaakt.
Achter de klank met een distorsie, plaats je het sterretje. Deze klanken worden bij de analyse fout gerekend voor het 'Percentage correct'. De KAT maakt een overzicht van alle woorden met een * in de analyse bij het tabblad 'Woorden'.
Je kunt er voor kiezen om een distorsie niet aan te geven, als je tevreden bent met dat het kind überhaupt de klank produceert, ongeacht of dit helemaal netjes is of niet. Als er geen sterretje achter de klank staat, wordt de klank goed gerekend. Met een * erachter wordt de klank fout gerekend in de PCC, en goed in de PCC-R (de uitleg hierover volgt later).
| Doelwoord | Uitspraak | Uiting | Toelichting |
|---|---|---|---|
| neus | neus* | Gesliste s | |
| broek | broek* | k wordt niet losgelaten | |
| mascara | mas-kara | mas*-kara | gesliste s |
Opvallende klanken weergeven met een ^
Je kunt ook opvallende realisatie van klanken markeren met het teken '^' in kolom Uiting Kind, bijvoorbeeld opvallende mondbeweging of een glottale stop. Deze klanken worden bij de analyse onder elkaar opgesomd. Hierdoor kan je deze klanken in één oogopslag bij elkaar zien en eventuele patronen ontdekken. Het gebruiken van '^' heeft geen invloed op de goed of fout score.
| Doelwoord | Uitspraak | Uiting | Toelichting |
|---|---|---|---|
| keel | K^eel | Opvallende mondbeweging bij de k | |
| prinses | prin-ses | prin^-ses | Opvallende uitspraak bij de n |
| kijk | kijk^ | Bij de eerste k geen tong uit de mond bij de tweede k wel | |
| vla | vloe^ | Opvallende klinkerverwisseling |
De schrijfwijze van de y
De 'y' betekent niets in fonetisch schrift. Je kan deze schrijven als 'i' of als 'ie' in de kolommen Uitspraak en Uiting Kind. De KAT rekent klinkers niet mee, dus het hoeft niet.
| Doelwoord | Uitspraak | Uiting |
|---|---|---|
| baby | beebie | beebie |
| gymzaal | gim-zaal | gim-saa |
Mediale klanken aangeven met =
De KAT ondersteunt ook mediale klanken. In tegenstelling tot initiale en finale klanken,
moet je bij mediale klanken zelf aangeven wanneer ze voorkomen.
Dit doe je door een = teken voor de mediale klank te plaatsen.
In de analyse worden alle woorden met een mediale klank gegroepeerd,
zodat je ze eenvoudig kunt terugvinden onder het tabblad 'woorden'.
Daarnaast worden de percentages correct van de mediale klanken weergegeven
in het tabblad percentage correct per klank.
Mediale klanken worden ook meegenomen in de berekeningen van de PCC en PCC-R.
| Doelwoord | Uitspraak | Uiting | Toelichting |
|---|---|---|---|
| emmer | e=mer | e=mer | m wordt correct uitegsproken |
| emmer | e=m-er | e=m-er | Achter de mediale klank kan een lettergreepstreepje worden geplaatst (FAN notatie). Dit is optioneel en heeft geen invloed op de analyse. |
| pakken | pa=ke | pak | =k wordt finaal gemaakt in plaats van mediaal. Er is hier sprake van een positiefout. |
Een mediale klank kan niet zomaar ontstaan zonder dat deze al in het doelwoord zat.
Stel het doelwoord is traktor en het kind zegt tato, dan scrhijf je als uiting niet ta=to, maar gewoon tato.
Woorden verwijderen of toevoegen
Het kan zijn dat een kind niet alle woorden benoemt van een benoemtaak. Vervolgens heb je twee opties:
Meenemen
Je wilt dat het woord wordt meegenomen in de analyse, je schrijft bij kolom Uiting Kind '999'.
| Doelwoord | Uitspraak | Uiting | Toelichting |
|---|---|---|---|
| boef | 999 | Het kind heeft het woord niet gezegd omdat die woorden met de b vermijdt. Dit woord wordt wel meegerekend in de analyse. De klanken b en f worden fout gerekend. |
Het voordeel van deze optie is dat de berekening tussen verschillende metingen van dat kind betrouwbaar verloopt. Het nadeel van '999' invoeren is dat het kind afgerekend wordt op iets wat die niet kan.
Niet meenemen
Je wilt dat het woord niet meegenomen wordt in de analyse, je verwijdert de gehele horizontale rij van dat woord.
| Doelwoord | Uitspraak | Uiting | Toelichting |
|---|---|---|---|
| boef | Het kind heeft het woord niet gezegd omdat die het woord niet kent. Dit woord wordt niet meegerekend in de analyse als je de horizontale rij verwijdert waar dat woord in staat. |
Het voordeel van het hele woord verwijderen is dat het niet meegenomen wordt in de analyse. Het nadeel is dat de vergelijking tussen verschillende metingen minder secuur wordt. Het kan bijvoorbeeld zijn dat tijdens een ander meetmoment het kind het woord wel zegt. Dit geldt alleen maar wanneer consequent dezelfde benoemtaak wordt afgenomen (en geen spontane taal).
Toevoegen
Als een kind tijdens een test een extra/ander woord zegt dat je wilt analyseren, kan je dit woord toevoegen aan de analyse door een horizontale rij toe te voegen. Ook hierbij geldt dat het de vergelijking met andere metingen beïnvloedt.
Bij de invoersheet is er ruimte voor notitie als je informatie wil vermelden over hoe de klank bijvoorbeeld is gemaakt door het kind. Dit kan in het groene vlak onder opmerkingen/aantekeningen. Bij de analyse komen deze notities terug op het tabblad 'Invoer'.
Samenvatting
Naast de eerder beschreven verplichte schrijfregels zijn er ook optionele schrijfregels. Je kan kiezen om deze schrijfregels te gebruiken omdat ze handig kunnen zijn bij de overzichten in de analyse.
- Schwa teken gebruiken bij een stomme
ebij de kolommen Uitspraak en Uiting Kind:@ - Distorsies weergeven bij kolom Uiting Kind:
* - Opvallende klanken weergeven bij kolom Uiting Kind:
^ - Geen
ygebruiken bij de kolommen Uitspraak en Uiting Kind maar eenieofi - Woorden verwijderen: hele horizontale rij verwijderen
- Doelwoorden laten staan maar bij kolom Uiting Kind weergeven: 999. Het doelwoord wordt meegenomen in de analyse
- Woorden toevoegen: hele rij toevoegen en invullen
In het volgende hoofdstuk wordt beschreven hoe jij jouw ingevulde bestand upload in de KAT zodat de analyse van klanken gestart kan worden.
Oefenen
Hieronder volgt een oefening om de optionele schrijfregels te oefenen bij kolom Uiting Kind.
Doelwoord: Hok
Uiting: heis
Je hebt het idee dat het kind 'huis' bedoelde en dat die geen poging heeft gedaan om 'hok' te zeggen. Een vergelijking tussen 'heis' met 'hok' zou incorrect zijn. Je wil wel dat het doelwoord wordt meegenomen in de analyse om de vergelijking met het volgende testmoment zo betrouwbaar mogelijk te maken.
1/3
Doelwoord: Waf
Uiting: wag
Bij de uiting wordt de g palataal uitgesproken door het kind. Hoe noteer je dat?
2/3
Doelwoord: Appel
Wat mag er geschreven worden bij kolom Uiting Kind en Uitspraak als het kind het woord goed gezegd heeft?
3/3